Βίντεο και εισηγήσεις από την εκδήλωση για τους Πλειστηριασμούς

Πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 25 Ιανουαρίου, στο Δημαρχείο Κηφισιάς, η εκδήλωση της Επιτροπής Αγώνα Κηφισιάς για τους πλειστηριασμούς.

Το θέμα της εκδήλωσης ήταν "Κατασχέσεις - Πλειστηριασμοί - Κόκκινα Δάνεια" και εισηγήτριες ήταν οι:

Μαρία Καρούτσου - Δικηγόρος

Φλώρα Νικολιδάκη - Πρόεδρος Συλλόγου Πολιτών κατά της αυθαιρεσίας των τραπεζών

Εισαγωγή από το Γιάννη Αδριανό

Η εκδήλωση άνοιξε από την Επιτροπή Αγώνα Κηφισιάς με μικρή εισαγωγή του Γιάννη Αδριανού:

Ο Γιάννης Αδριανός είπε:

Το Μάιο του 2010, όταν δημιουργήθηκε η Επιτροπή Αγώνα Κηφισιάς, ούτε στην πιο νοσηρή φαντασία μας δεν ήταν προσδιορισμένο το μέγεθος της καταστροφής που έχει επέλθει στη χώρα. Πέρσι προέκυψαν ελπίδες για κάποια ανάσα, μετά τις πολιτικές μεταβολές στις αρχές του 2015. Γρήγορα όμως αυτές εξανεμίστηκαν.

Ζούμε τώρα στην περίοδο επιβολής του 3ου μνημονίου, που κατά πολλούς περιέχει πιο σκληρά μέτρα από τα 2 προηγούμενα.

Ακολούθως, Ο Γιάννης Αδριανός, αφού παρουσίασε το θέμα της εκδήλωσης και τις εισηγήτριες, υπενθύμισε τις 2 σχετικές δράσεις της Επιτροπής Αγώνα 2 μέρες μετά, την αποτροπή πλειστηριασμού στο Μαρούσι, και λίγο αργότερα, τη συζήτηση του θέματος των πλειστηριασμών στο Δημοτικό Συμβούλιο Κηφισιάς, συζήτηση που προκλήθηκε από την Επιτροπή με κατάθεση υπογραφών πολιτών.

Η εισήγηση της Μαρίας Καρούτσου

Η δικηγόρος Μαρία Καρούτσου, πήρε αμέσως μετά το λόγο και είπε:


Δείτε παρακάτω το κείμενο της εισήγησης, όπως μας το έδωσε η εισηγήτρια:

Οι τελευταίες εξελίξεις στο θέμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων, με την τροποποίηση του νόμου Κατσέλη στα πλαίσια του Τρίτου Μνημονίου σε συνδυασμό με την θέση σε εφαρμογή του νέου Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, και όλων των δευτερευόντων ρυθμίσεων, όπως ο Κώδικας Δεοντολογίας Τραπεζών, η πρόσληψη των σχεδόν 200 νέων Ειρηνοδικών που θα ασχοληθούν αποκλειστικά με τις αιτήσεις υπερχρεωμένων, ο νόμος που ρυθμίζει τη δημιουργία και λειτουργία Εταιριών Διαχείρισης ή Μεταβίβασης απαιτήσεων μη εξυπηρετούμενων δανείων, συνθέτουν το νέο τοπίο στο ζήτημα της διαχείρισης του ιδιωτικού χρέους από το Κράτος και τις Τράπεζες, στο οποίο τοπίο, η προστασία της πρώτης κατοικίας δεν υπάρχει, παρά τις περί του αντιθέτου κορώνες, ούτε ως στόχος ούτε ως πραγματική πρόνοια του νομοθέτη.


Οι στόχοι

Αυτό που διαμορφώνεται, είναι ένα σύστημα διαχείρισης του θέματος "ιδιωτικό χρέος και ακίνητη περιουσία" στην Ελλάδα, που στόχο έχει:  

1. Να διασφαλίσει την είσπραξη από τους δανειολήπτες όσο το δυνατό μεγαλύτερου ποσού χρημάτων από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, είτε από τις τράπεζες είτε από τα funds  με τη μορφή δόσεων κατόπιν εξωδικαστικής ή δικαστικής ρυθμίσεως των οφειλών 
2. Να διατηρήσει κάποιον  έλεγχο της αγοράς ακινήτων σε σχέση κυρίως με το ρυθμό εισόδου των ακινήτων σε πλειστηριασμό και τις τιμές,
3. Και κυρίως να διασφαλιστεί η διαδικασία και  οι καλύτεροι όροι μεταβίβασης της υποθηκευμένης  ακίνητης περιουσίας από τους πολλούς μικροϊδιοκτήτες σε λίγους επαγγελματίες της εκμετάλλευσης ακινήτων, η μετατροπή δηλαδή του τελευταίου κομματιού των αποταμιεύσεων των εργαζομένων, από βασική συνθήκη για τη διαβίωση σε μέσο παραγωγής πλούτου στα χέρια μεγάλων επιχειρηματικών συμφερόντων.

Μετά το ξέσπασμα της κρίσης το 2008, που όπως μας θύμισε εύστοχα και μας εξήγησε διεξοδικά η ταινία «Το Μεγάλο Σορτάρισμα», ξεκίνησε από την λεγόμενη φούσκα των ακινήτων στις ΗΠΑ  και μεταδόθηκε και στην από δω πλευρά του Ατλαντικού, ακολούθησαν τα Μνημόνια. 

Από την την αρχή της Κρίσης  μέχρι την εμπέδωση των μνημονίων, η πολιτική εξουσία φορτώνει από τη μία πλευρά όλο το δημοσιονομικό βάρος αντιμετώπισης της κρίσης στις πλάτες των λαϊκών στρωμάτων  επιβάλλοντας φόρους και περικόπτοντας μισθούς, απορρυθμίζοντας την αγορά εργασίας και μειώνοντας τις κοινωνικές παροχές, φέρνοντας τους εργαζόμενους και τα φτωχά λαϊκά στρώματα όλο και περισσότερο κοντά στην εξαθλίωση.

Την επίδραση αυτή της κρίσης πάνω στα λαϊκά στρώματα και τους δανειολήπτες ειδικότερα την αναγνωρίζει αρχικά ο νομοθέτης, κάτω και από την πίεση της κοινωνίας με τα πολύμορφα κινήματα  που αναπτύχθηκαν, και  παρεμβαίνει «προστατευτικά» προς τον αδύναμο οφειλέτη των τραπεζών και ταυτόχρονα προς την απειλούμενη με πλήρη κατάρρευση αγορά ακινήτων. Αρχικά λοιπόν οι νομοθετικές παρεμβάσεις επικαλούμενες την ανάγκη της προστασίας του αδύναμου μέρους, το οποίο φωτογράφησαν στο πρόσωπο του  οφειλέτη, αναγνώρισαν όχι μόνο ότι αυτός είναι το θύμα της οικονομικής Κρίσης, αλλά εν πολλοίς ότι και η Κρίση είναι αποτέλεσμα της συναλλακτικής συμπεριφοράς του δανειστή του, ο οποίος έπρεπε να ανεχθεί τον καταλογισμό μέρους της ευθύνης. (Αυτή η συνυπαιτιότητα των τραπεζών για την κατάσταση των πελατών τους διατυπώνεται ξεκάθαρα στην αιτιολογική έκθεση του Νόμου Κατσέλη βλ. Αιτιολογική έκθεση νόμου Κατσέλη).

Τότε νομοθετήθηκε η απαγόρευση πλειστηριασμών ακινήτων Α' κατοικίας για χρέη προς ιδιώτες που ίσχυσε από το 2008 έως και το τέλος 2013 με ετήσια ανανέωση σχετικών νομοθετικών ρυθμίσεων ή ΠΝΠ.  Αυτού του τύπου η προστασία, η οποία παρατάθηκε ατύπως μέχρι το τέλος του 2015, ως συμφωνία Κυρίων  μεταξύ Κυβερνήσεων και Τραπεζών, υπό την πίεση φυσικά και του κινήματος, έχει πλέον τελειώσει.

Η θέσπιση παράλληλα, στο τέλος του 2010,  του νόμου 3869/2010 για τη ρύθμιση των οφειλών φυσικών προσώπων προς τους ιδιώτες, γνωστού και ως νόμου Κατσέλη, παρά το γεγονός ότι συνέπεσε με την άγρια οικονομική κρίση που συγκλόνισε την ελληνική κοινωνία, δεν είχε ως  νομοθετική έμπνευση τη συγκεκριμένη κρίση, ούτε ως αρχική στόχευση την έκτακτη χρήση του για την αντιμετώπιση των συνεπειών της.

Με την εισαγωγή των ρυθμίσεών του, ο νομοθέτης απέβλεπε, στα πλαίσια της εναρμόνισης με το εδώ και πολλά χρόνια εφαρμοζόμενο δίκαιο της “προσωπικής αφερεγγυότητας ή πτώχευσης” σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στις ΗΠΑ, αφ' ενός,  στον  επανακαθορισμό, του ύψους των οφειλών που θα ήταν εφικτό να εισπραχθούν από  άτομα που είχαν περιέλθει χωρίς δόλο σε αδυναμία να πληρώσουν τις αναληφθείσες υποχρεώσεις τους και αφ' ετέρου την παροχή σε αυτούς (και κυρίως στην αγορά και το τραπεζικό σύστημα), μιας νέας αρχής, μιας δεύτερης ευκαιρίας, ώστε να ξαναμπούν οι εγκλωβισμένοι οφειλέτες στο παιχνίδι της κατανάλωσης και της αγοράς των τραπεζικών προϊόντων.

Αυτή η αρχή εκφράζεται κυρίως με τη διάταξη του άρθρου 8 παράγραφος 2 και με την παλιά  διατύπωση που προέβλεπε περίοδο πληρωμής 3-5 έτη και μετά, ελλείψει βεβαίως και περιουσίας προς εκποίηση, απαλλαγή από το υπόλοιπο των χρεών, και την καινούρια διατύπωση που περιορίζει τη διάρκεια σε τρία έτη.

Ο παραπάνω σκοπός βέβαια, παρόλο που αναφέρεται ρητά στην αιτιολογική έκθεση του νόμου, δεν κατέστη στην περίπτωσή μας ούτε ευδιάκριτος ούτε εφικτός, ακριβώς λόγω της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης που έχει εξαφανίσει το εισόδημα και την καταναλωτική δυνατότητα της συντριπτικής πλειοψηφίας των πολιτών με στοιχεία μονιμότητας και από την άλλη τη ρευστότητα των τραπεζών.

Αρχικά λοιπόν ο νόμος Κατσέλη έλεγε ότι όποιος μισθωτός, συνταξιούχος, άνεργος, ελεύθερος επαγγελματίας μέχρι και μικρέμπορος μπορεί να αποδείξει ότι,  επειδή μειώθηκαν τα εισοδήματά του, χωρίς να φταίει ο ίδιος,  δεν μπορεί να ανταποκριθεί στην πληρωμή του ύψους των δόσεών του προς τις Τράπεζες κατά τρόπο μόνιμο και γενικό, θα εντάσσεται στο νόμο και εάν μεν δεν έχει περιουσία, θα πληρώνει τις δόσεις που μπορεί σύμφωνα με τη δικαστική απόφαση για 3-5 χρόνια και στο εξής θα απαλλάσσεται των χρεών του, εάν από την άλλη θέλει να σώσει την ιδιόκτητη κατοικία του, θα πληρώνει σε διάρκεια 15-30 χρόνων, σε δόσεις,  ποσό που φτάνει μέχρι το 80% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου και θα απαλλάσσεται από το υπόλοιπο των χρεών του.

Φυσικά οι παραπάνω ρυθμίσεις, ουδόλως έπληξαν τις τράπεζες, οι οποίες όλο αυτό το διάστημα τροφοδοτούνταν με άφθονο χρήμα που το δανειζόταν όλος ο λαός, δανειολήπτες και μη, και παράλληλα διασφάλιζαν την  αγορά των ακινήτων και της αξίας του χαρτοφυλακίου, άρα και της χρηματιστηριακής αξίας των Τραπεζών. Όλοι το γνωρίζουμε και κανείς δεν το αρνήθηκε.

Παρόλα αυτά οι σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις, δημιούργησαν ένα πλαίσιο προσωρινής ασφάλειας εναρμονισμένο με την έως τώρα γενική αντίληψη του δικαίου μας και δημιούργησαν την προσδοκία ότι με κάποιο τρόπο θα προστατευθεί η κατοικία, τουλάχιστον των λαϊκών στρωμάτων. 

H δυνατότητα που έδινε η διάταξη του άρθρου 9 παρ.2 του ανωτέρω νόμου, της εξαίρεσης δηλ. της κύριας κατοικίας από την εκποίηση, με την ταυτόχρονη τήρηση εκ μέρους του οφειλέτη μηνιαίων καταβολών προς εξυπηρέτηση των δανείων του μέχρι του ποσού  του 80% της αντικειμενικής αξίας της σωζόμενης κατοικίας,  σε συνδυασμό με την απαγόρευση λήψης καταδιωκτικών μέτρων εκ μέρους των Τραπεζών για όσο διάστημα διαρκεί η εκκρεμοδικία, λειτούργησε ως σημαντική ανακούφιση για χιλιάδες νοικοκυριά που προσέφυγαν και έχουν καταθέσει αιτήσεις ρύθμισης των οφειλών τους και διάσωσης της κατοικίας τους.

Η εφαρμογή εξάλλου, της ανωτέρω διατάξεως, που καθόριζε μόνο το ανώτερο όριο της καταβολής έδινε τη δυνατότητα στον ειρηνοδίκη που είναι και το λαϊκότερο είδος δικαστή, παράλληλα με τη διάσωση της κατοικίας, να συμβάλλει και σε μια έμμεση εξισορρόπηση των συμφερόντων δανειστών και δανειοληπτών, που δεν είναι ξένη με το δίκαιό μας, αφού προβλέπεται ως γενική ρήτρα στο άρθρο 388 ΑΚ, με την δικαστική στάθμιση του ύψους των οφειλών των πολιτών που ήταν αναγκαίο (εύλογο και δίκαιο) να εξοφληθούν, ενόψει της υποτίμησης όλων των υπόλοιπων αξιών (μισθών, συντάξεων και ακινήτων) και της υπερβολικής επιβάρυνσης των οφειλών με τόκους, διαγράφοντας  τα υπερβάλλοντα του ύψους αυτού ποσά των οφειλών.

Οι δύο αυτές συνέπειες του παραπάνω νόμου κατά την αρχική μορφή του, οι οποίες συνδυαζόμενες με τις μακρινές δικασίμους των κατά τόπους ειρηνοδικείων και το χρονοβόρο και δαπανηρό για τον επισπεύδοντα δανειστή σύστημα των διατάξεων για τη διενέργεια πλειστηριασμών ακινήτων του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας που ισχύει μέχρι και την 1.1.2016, αποτέλεσαν τεράστιο πονοκέφαλο για το τραπεζικό σύστημα.

 Ήταν, κατά πάσα πιθανότητα, μία από τις αιτίες που «μπλόκαραν» την πώληση των ληξιπρόθεσμων δανείων σε εξειδικευμένα funds είσπραξης επισφαλειών, δεδομένου ότι οι υποψήφιοι αγοραστές δικαιολογημένα παρέμεναν διστακτικοί, αφού το ελληνικό δίκαιο τυγχάνει εφαρμογής και μετά από μια τέτοια πώληση (εκχώρηση) και επομένως οι παραπάνω προστατευτικές  ρυθμίσεις αφορούν και τους αγοραστές των δανείων αυτών.

Τα παραπάνω «προβλήματα» για τις Τράπεζες ήρθε  να λύσει η τροποποίηση του Νόμου Κατσέλη στα πλαίσια του τρίτου μνημονίου (ν.4336/2015) και η αμέσως προηγούμενη ψήφιση του Νέου Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (ν.4335/2015), ο οποίος, σημειωτέον, ύστερα από την καθολική αντίθεση των δικηγόρων που εκφράστηκε με πολύμηνη αποχή των δικηγόρων κατά την πρώτη προσπάθεια ψήφισής του, ύστερα από δημοψήφισμα πανελλαδικό του δικηγορικού σώματος με σχεδόν καθολική απόρριψή του, ψηφίστηκε ως είχε αρχικά εισαχθεί επί Σαμαρά, από την Κυβέρνηση Σύριζα - ΑΝΕΛ και τίθεται σε εφαρμογή μετά την 1.1.2016.

Για να πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά  :

Βασικές αλλαγές στο Νόμο Κατσέλη με τον 4336/2015

Η προσφυγή στο νόμο Κατσέλη θα είναι πλέον, η μοναδική δυνατότητα δικαστικής ρύθμισης οφειλών και αποφυγής του πλειστηριασμού Α κατοικίας.  

Α)  Υπαγωγή στο εξής στο νόμο όχι μόνο των οφειλών προς τράπεζες και λοιπούς ιδιώτες, αλλά και των βεβαιωμένων και ληξιπρόθεσμων χρεών προς το Δημόσιο και τα Ασφαλιστικά Ταμεία κλπ, εφόσον συντρέχουν με ιδιωτικές οφειλές, δεν αφορούν χρέη που δημιουργήθηκαν από αδίκημα που τελέστηκε με δόλο η βαριά αμέλεια (π.χ. απόδοση ΦΠΑ) ή από οφειλόμενη διατροφή σε σύζυγο ή τέκνο.   

Με αυτή τη ρύθμιση Ανατρέπεται η προνομιακή μέχρι τώρα ικανοποίηση των χρεών προς το δημόσιο, στην οποία προέβαιναν οι οφειλέτες από φόβο και για την ποινική κύρωση της μη πληρωμής των σχετικών χρεών και ευνοείται η συνολική ρύθμιση των χρεών, άρα μεγαλώνει το ποσό που εισπράττουν οι τράπεζες από το διαθέσιμο εισόδημα των οφειλετών.

Β) Καθορίζονται και απαριθμούνται αυστηρά τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και αποδεικτικά έγγραφα που πρέπει να προσκομίσει ο οφειλέτης και μάλιστα αυτά πρέπει να συνοδεύουν την αίτηση, κατά την κατάθεση αυτής. Για τις εκκρεμείς αιτήσεις επιβάλλεται η επικαιροποίηση των στοιχείων που περιέχονται στην αίτηση με την προσκόμιση επίσης συγκεκριμένων δικαιολογητικών μέχρι την 19.2.2016.

Εάν λάβουμε υπόψη ότι τα πιο δυσεύρετα έγγραφα είναι οι βεβαιώσεις οφειλών και κυρίως οι συμβάσεις των δανείων και πιστωτικών καρτών, η έγκαιρη  χορήγηση των οποίων εξαρτάται αποκλειστικά από τις Τράπεζες, δηλαδή τις αντιδίκους του αιτούντα δικαστική προστασία, οι οποίες μάλιστα για τη χορήγησή των συμβάσεων αξιώνουν σημαντικά χρηματικά ποσά, αντιλαμβανόμαστε ότι η διάταξη αυτή δυσχεραίνει σημαντικά τη θέση του οφειλέτη. Η πράξη το αποδεικνύει...

Γ) Επίσπευση των προσδιορισμών των δικασίμων, πρόσληψη  ειρηνοδικών για την επιτάχυνση της εκδίκασης των εκκρεμών υποθέσεων.

Δ) Εισάγεται η έννοια των εύλογων δαπανών διαβίωσης ως μπούσουλας για τον προσδιορισμό των μηνιαίων δόσεων που θα υποχρεώνεται ο οφειλέτης να καταβάλλει στους πιστωτές του προκειμένου να ρυθμίσει τα χρέη του.

Ε) Στην περίπτωση που πληρούνται οι προϋποθέσεις για την ένταξη κάποιου οφειλέτη στο νόμο, και δεν υπάρχει αίτημα για διάσωση ακινήτου (είτε γιατί δεν υπάρχει ακίνητο είτε διότι προσφέρεται το υπάρχον για εκποίηση), το Δικαστήριο ορίζει κατά τα ανωτέρω μηνιαίες καταβολές επί τριετία

ΣΤ) Καθ όλη τη διάρκεια της ρύθμισης και κατά την υποβολή της αίτησης ο οφειλέτης θα πρέπει να έχει και να διατηρεί την ιδιότητα του συνεργάσιμου δανειολήπτη, σε όσες περιπτώσεις έχει εφαρμογή ο Κώδικας Δεοντολογίας Τραπεζών.    

Ζ) Τέλος, αφέθηκε σε εκκρεμότητα η με τη χρήση της διάταξης του άρθρου  9 δυνατότητα διάσωσης της α κατοικίας και οι προϋποθέσεις της, Για τις εκκρεμείς αιτήσεις και τις αιτήσεις που κατατέθηκαν μέχρι το τέλος του έτους 2015 θα εφαρμόζεται η παλαιά διάταξη,.

Νέος κώδικας πολιτικής δικονομίας

Οι αλλαγές του Κώδικα Πολιτικής δικονομίας  που τίθενται σε ισχύ από 1.1.2016 και  αφορούν την επιδίωξη είσπραξης των ληξιπρόθεσμων οφειλών και τους πλειστηριασμούς ακινήτων κινούνται στο τρίπτυχο ταχύτερα – ευκολότερα –φθηνότερα,  κυρίως με τη σύντμηση του συνόλου των προθεσμιών άσκησης ενδίκων μέσων, βοηθημάτων και των χρονικών διαστημάτων ανάμεσα στα διάφορα στάδια της εκτέλεσης.

Ιδιαίτερη πρακτική σημασία έχουν:

Η εκτίμηση της αξίας του ακινήτου που καταγραφόταν στην κατασχετήρια έκθεση και αποτελούσε την τιμή πρώτης προσφοράς δεν μπορούσε να είναι κατώτερη της  αντικειμενικής αξίας αυτού (άρθρο 993), με το νέο άρθρο 993 καθιερώνεται ως τιμή εκκίνησης η εμπορική αξία του ακινήτου.

Η εν λόγω διάταξη θα τεθεί σε ισχύ μετά την έκδοση προεδρικού διατάγματος (το αργότερο ως 1.6.2016), το οποίο θα καθορίζει τον τρόπο, το αρμόδιο όργανο προσδιορισμού της αξίας αυτής και κάθε σχετική λεπτομέρεια.

Ενδιαφέρον θα έχει εάν θα ταυτίζονται τα κριτήρια εκτίμησης της αξίας του ακινήτου που βγαίνει σε πλειστηριασμό με την εκτίμηση από τις τράπεζες της αξίας του ακινήτου με βάση την οποία διασώζει ο οφειλέτης το σπίτι του αγοράζοντάς το.

Όσο για τον πολυσυζητημένο Κώδικα Δεοντολογίας Τραπεζών θα αποτελέσει κατά τη γνώμη μου εργαλείο κατηγοριοποίησης των δανείων και ροοστάτη που θα καθορίσει το ρυθμό εισαγωγής των καθυστερούμενων οφειλών στη διαδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης. Επίσης θα αξιοποιηθεί από τις Τράπεζες για την πίεση δανειοληπτών να παραιτηθούν από δικαστικές ενέργειες και να υπογράψουν νέες ρυθμίσεις των δανειακών τους συμβάσεων.

Και ερχόμαστε τώρα στη νέα ρύθμιση για τη δυνατότητα εξαίρεσης της κατοικίας από την εκποίηση που θεσπίστηκε με τον νόμο 4346/2015,

Με τη νέα ρύθμιση   α ν τ ι κ α θ ί σ τ α τ α ι   ολόκληρη η διάταξη του άρθρου 9 παράγραφος 2 του ν.3869/2010( Κατσέλη).  

Σύμφωνα με το νέο άρθρο 9 παρ. 2 του νόμου Κατσέλη, αφ' ενός  εισάγονται σωρρευτικά εισοδηματικά κριτήρια,  όρια ως προς την αντικειμενική αξία του ακινήτου που αποτελεί την α και μόνη κατοικία που επιθυμεί να εξαιρέσει ο οφειλέτης από την εκποίηση. Από την άλλη, αυτό που θεωρώ πιο σημαντικό είναι ότι αλλάζει η λογική της παρεχόμενης ρύθμισης. Μένει φυσικά να δούμε πως θα εφαρμοστεί από τα δικαστήρια, αλλά ας δούμε τι προβλέπει:

Α) Προκειμένου κάποιος να δικαιούται να υποβάλει αίτηση υπαγωγής στο νόμο Κατσέλη θα πρέπει να έχει, στη μέση περίπτωση της τετραμελούς οικογένειας, ετήσιο οικογενειακό εισόδημα κατ ανώτερο όριο 35.000 ευρώ και αντικειμενική αξία ακινήτου που δεν υπερβαίνει τις 260.000.

Β) Τι είδους προστασία θα καταφέρνει αυτός; Μέχρι τώρα το δικαστήριο σταθμίζοντας το ύψος του εισοδήματος, των χρεών και την ηλικία ενδεχομένως του δανειολήπτη, μπορούσε να ορίσει ποσό αποπληρωμής το οποίο θα ανερχόταν το ανώτερο μέχρι του 80% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου.  Περιορισμός δηλαδή ετίθετο μόνο ως προς το ανώτατο όριο της ρύθμισης.  Με το παλιό δηλ. καθεστώς είχαμε δύο παράγοντες εξασφαλισμένους: αντικειμενικό και από πριν γνωστό ανώτατο ύψος της τελικής οφειλής και κούρεμα του υπολοίπου.    

Με το νέο άρθρο 9 παρ 2 ορίζεται α)  ως προϋπόθεση για να υπάρξει ρύθμιση η εξασφάλιση του συμφέροντος των δανειστών και β)  κατώτερο πλέον όριο της ρύθμισης, δεσμευτικό,  για τη δικαστική κρίση, η καταβολή ποσού που θα εξασφαλίζει τη μη χειροτέρευση της θέσης του δανειστή σε σχέση με αυτήν που θα βρεθεί εάν εκποιηθεί το ακίνητο, δηλαδή πληρωμή το λιγότερο της εμπορικής αξίας του ακινήτου και το ανώτερο το μέγιστο της δυνατότητας αποπληρωμής του δανειολήπτη σε χρονικό βάθος μέχρι το πέρας της ρύθμισης, πρακτικά της ζωής του.

Η ποιοτική διαφορά είναι ότι το δικαστήριο είναι υποχρεωμένο να θέσει ως θεμέλιο και μέτρο της κρίσης του το συγκεκριμένο συμφέρον της τράπεζας, όπως πάνω κάτω η ίδια θα το προσδιορίσει.  Άρα κατ αρχή μετατοπίζεται  το κέντρο βάρους της παρεχόμενης δικαστικής προστασίας από το πρόσωπο του οφειλέτη στο πρόσωπο του δανειστή.  

Ως προς την ποσοτική διαφορά,  ο οφειλέτης θα πληρώνει κατ' ελάχιστο την εμπορική αξία του ακινήτου, όπως αυτή θα καθορίζεται από τον δανειστή και κατ' ανώτερο το μέγιστο της δυνατότητας αποπληρωμής καθ όλη τη διάρκεια της ρύθμισης, δηλαδή θα σώζει το σπίτι του αυτός που μπορεί τουλάχιστον να το ξανααγοράσει. Επίσης η μέγιστη δυνατότητα αποπληρωμής είναι ένα μέγεθος που θα μπορεί να αναπροσαρμόζεται στο πέρασμα των χρόνων, άρα πρακτικά τέλος στο κούρεμα.   

Η ενδεχόμενη λοιπόν προστασία συνίσταται στη δυνατότητα να ξανααγοράσει αυτός, ο χρεοκοπημένος δανειολήπτης το σπίτι του αντί να του το βγάλουν στον πλειστηριασμό. Ακόμα κι έτσι, πόσοι  τελικά θα έχουν αυτή την ευκαιρία; Το 15, 25, 65 %;

Η μαθηματική μέθοδος με την οποία οι "πρώτη φορά αριστεροί" υπουργοί και οι επικοινωνιολόγοι τους υπολόγισαν τα ποσοστά είναι τουλάχιστον αφαιρετική και αφηρημένη, αλλά ας δούμε εμείς τα σίγουρα : a) Δυνητική προστασία της κατοικίας μόνο εκείνων που κάνουν αίτηση να ενταχθούν στο νόμο Κατσέλη και έχουν τα γενικά κριτήρια.

Από αυτούς που έχουν τις παραπάνω προϋποθέσεις και δεν έχουν χαρακτηρισθεί ως μη συνεργάσιμοι δανειολήπτες, αίτημα για να μην εκποιηθεί το σπίτι τους, μπορούν να υποβάλλουν αυτοί που έχουν τις προβλεπόμενες σωρευτικά ειδικότερες προϋποθέσεις, δηλαδή εισόδημα, εύλογες δαπάνες  συν 70%, ΚΑΙ αντικειμενική αξία του ακινήτου τους στην καλύτερη περίπτωση της πολύτεκνης  οικογένειας έως 280.000 ευρώ.  

Ήδη λοιπόν στην πρώτη κατηγοριοποίηση,  μετά  τις νέες ρυθμίσεις, μένουν έξω όσοι έχουν εισόδημα πάνω από  40.000 κατ ανώτερο όριο μικτό για πολύτεκνους από και αξία ακινήτου 280.000 πάνω 60.000 στην περίπτωση των τριτέκνων. Για τον άγαμο τα ποσά είναι 13.900 και 180.000 ευρώ αξία ακινήτου  

Κατ αρχή προωθούνται άμεσα προς εκποίηση τα πιο ακριβά και ενδιαφέροντα για άμεση εκμετάλλευση ακίνητα. Ήδη δε ο πρόεδρος των συμβολαιογράφων μίλησε για 60.000 έτοιμες διαταγές πληρωμής τέτοιων ακινήτων.

 Μένουν έξω επίσης, αυτοί οι οφειλέτες που έχουν την εμπορική ιδιότητα ή θα κριθεί ότι την έχουν, αυτοί που θα κριθεί  ότι δολίως περιήλθαν σε υπερχρέωση, νομολογιακή τάση αυξανόμενη, αλλά ακόμη   χειρότερα μένουν απέξω.

Αυτοί οι οφειλέτες   που το υπόλοιπο του εισοδήματός τους δεν επαρκεί για  να ξανααγοράσουν το σπίτι τους, ή που η ηλικία τους δεν επιτρέπει  μακρόχρονη ρύθμιση που να καλύψει την αξιούμενη από τις Τράπεζες αξία.   

 Όλοι οι παραπάνω παραπέμπονται στις Τράπεζες για ρύθμιση.

Τώρα γι αυτούς που είναι στην κατηγορία των λεγόμενων ευάλωτων κοινωνικά ομάδων, κατά την Κυβέρνηση, δηλαδή γι αυτούς με εισόδημα μικρότερο ίσο των εύλογων δαπανών διαβίωσης, δηλαδή πάνω κάτω από 8.000 έως 20.000 και ακίνητο από 120.00 έως 200.000, αυτοί λοιπόν, ΟΙ ΑΠΟΛΥΤΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΟΙ θα πρέπει, αφού υποβάλλουν αίτηση για υπαγωγή στο νόμο, και αφού έχουμε μια δικαστική απόφαση σύμφωνα με τα ανωτέρω, να κάνουν άλλη αίτηση προς το δημόσιο προκειμένου να τους καλύψει κάποιο μέρος των ρυθμιζόμενων από το δικαστήριο δόσεων για διάρκεια το πολύ 3 ετών.

Τα συμπεράσματα δικά σας.

Για επίλογο - τι να κάνουμε;

Σαν δικηγόρος, στα όρια του υπάρχοντος πλαισίου έχω να προτείνω  τα εξής:

Προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε  ο καθένας την προσωπική του υπόθεση αναζητώντας εξατομικευμένη νομική συμβουλή από το δικηγόρο του και όχι βγάζοντας απόφαση από τα διάφορα κείμενα που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο και μπορεί να είναι ακριβή ή όχι.

Κάθε υπόθεση είναι ξεχωριστή και ακόμη και με το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο υπάρχουν κάποιες λύσεις. Εάν δεν υπάρχουν τα οικονομικά μέσα απευθυνθείτε στο Δικηγορικό Σύλλογο για Νομική Προστασία. Πάντως θα έλεγα μην υποτιμάμε κατ αρχή την μάχη που μπορεί να δοθεί κατά περίπτωση ακολουθώντας τη δικαστική διεκδίκηση του δίκιου σας.

Ανταποκριθείτε κατ' αρχή στο κάλεσμα της Τράπεζας για προσκόμιση των δικαιολογητικών. Είναι δυσάρεστο, αλλά αναπόφευκτο.    Η υποχρέωσή σας για να χαρακτηριστείτε συνεργάσιμοι δανειολήπτες, όσο κι αν  αυτό ακούγεται και είναι λίγο καφκικό, εξαντλείται στην διάθεση να συνεργαστείτε, δηλαδή να συζητήσετε και μόνο και δεν έχετε καμία υποχρέωση να αποδεχτείτε στην άποψη της Τράπεζας για τη λύση που σας προτείνει. Και εκεί πάρτε τη βοήθεια όχι του κοινού, αλλά κάποιου δικηγόρου. Προσοχή στην συμπλήρωση των εγγράφων. Μην αναγνωρίζετε τα υπόλοιπα των δανείων, γράψτε ότι επιφυλάσσεστε παντός νομίμου δικαιώματός σας. Ζητήστε ρύθμιση που να περιλαμβάνει ελάχιστες δόσεις και κούρεμα των τόκων υπερημερίας κλπ.  

Τι να κάνουμε όμως σαν κοινωνία;

Κόντρα σε αυτή την αντίληψη που προσπαθεί να κυριαρχήσει και διατρέχει και τις νομοθετικές εξελίξεις, ότι δηλαδή η επιβίωσή μας ως  κοινωνιών και ως ατόμων  εξαρτάται,  από την επιβίωση του τραπεζικού και του χρηματοπιστωτικού συστήματος και άρα τα δικαιώματα των πολιτών, ατόμων, κοινωνικών ομάδων και τελικά της εργατικής τάξης πρέπει να προσδιορισθούν και να ικανοποιηθούν τόσο όσο εξυπηρετείται η παραπάνω επιβίωση,  πρέπει να συγκροτηθεί  κίνημα  διεκδίκησης που θα θέτει σε προτεραιότητα τον άνθρωπο και τις ανάγκες του, το δικαίωμά του όχι στην επιβίωση αλλά στη ζωή με την πραγμάτωση όλων των δυνατοτήτων που του έχει δώσει η φύση και την απόλαυση του πλούτου οικονομικού, πνευματικού και πολιτιστικού που  ο ίδιος, ως μέρος της εργατικής τάξης, έχει συλλογικά και διαχρονικά παράξει.

Αυτό το κίνημα πρέπει να αμφισβητεί την  ουσία της εφαρμοζόμενης πολιτικής, τους στόχους της και όχι την αποτελεσματικότητά της να επιτύχει τους στόχους που η ίδια θέτει.

Εξασφάλιση του δικαιώματος ασφαλούς και αξιοπρεπούς στέγασης όλων των ανθρώπων με την θέσπιση για αρχή του απόλυτου ακατάσχετου του ακινήτου που αποτελεί την κατοικία όλων των ατόμων και νοικοκυριών, μέχρι τουλάχιστον την εφαρμογή πολιτικών που να εξασφαλίζουν κοινωνική κατοικία για όλους.

Οπωσδήποτε η αξίωση διαγραφής του μεγαλύτερου μέρους των οφειλών, όλων ανεξαιρέτως των δανειοληπτών, που σε κάθε περίπτωση αντιπροσωπεύουν αμφίβολης νομιμότητας  υπέρογκους τόκους και καταχρηστικές χρεώσεις είναι αυτονόητη.

Η εισήγηση της Φλώρας Νικολιδάκη

Το λόγο πήρε αμέσως μετά η Φλώρα Νικολιδάκη, πρόεδρος του Συλλόγου Πολιτών κατά της αυθαιρεσίας των Τραπεζών, που είπε:

Επειδή υπάρχει και η κυβερνητική προπαγάνδα που προσπαθεί να ρίξει τις ευθύνες στους δανειολήπτες, θα ήθελα να πω ορισμένες σκέψεις πάνω σ' αυτό.

Η κατάσταση

Η κατάσταση στην Ελλάδα είναι προνομιακή, και από την άποψη της ιδιοκτησίας των ακινήτων, είναι η ιδιοκτησία μοιρασμένη σε φυσικά πρόσωπα, στον υψηλότερο ίσως βαθμό που υπάρχει τουλάχιστον σε Ευρώπη και Αμερική. Το 87% της ιδιοκτησίας που υπάρχει στην Ελλάδα είναι ιδιοκτησία φυσικών προσώπων, όχι εταιρειών. Αυτή είναι η προσαρμογή που πάει να γίνει τώρα. Η ιδιοκτησία αυτή, από τα άτομα να συγκεντρωθεί στα χέρια εταιρειών που θα τα διαχειρίζονται. 

Από την άποψη αυτή, η οποιαδήποτε πολιτική θελήσει να έρθει αντιμέτωπη με τους ιδιώτες που έχουν τα ακίνητα, θα διαπιστώσει ότι οι ιδιώτες είμαστε πολλοί, είμαστε η μεγάλη πλειοψηφία. Αυτή είναι μια πρώτη δυσκολία για την πολιτική που ακολουθείται.

Μια δεύτερη δυσκολία είναι ότι αναγκαστήκανε να αλλάξουν μια νομοθεσία που ήταν από τις πιο ασφαλείς για τους ιδιοκτήτες ακινήτων στον κόσμο. Και εδώ πρέπει ίσως να κάνουμε μια μικρή αυτοκριτική, σαν άνθρωποι που μετέχουμε στο κίνημα, ίσως δεν είχαμε εκτιμήσει καλά τι είχαμε. Και το βλέπουμε τώρα, που πάνε να γίνουν αυτές οι αλλαγές που δεν ολοκληρώνονται γρήγορα, τη στιγμή που στην Αμερική και στην Ισπανία ο δανειολήπτης δεν έχει καμία σχέση με το κράτος, δεν υπάρχει καμία νομοθεσία, έχεις δανειστεί από την τράπεζα όπως θα δανειζόσουνα από τον οποιοδήποτε ιδιώτη, και αφού δεν πλήρωσες, οδηγείσαι στον πλειστηριασμό. Αν εδώ λοιπόν, ο χρόνος που έχεις στη διάθεσή σου με την προηγούμενη νομοθεσία, για να πας σε πλειστηριασμό κατοικίας μπορεί να έφτανε και τα 2 - 2,5 χρόνια, στην Αμερική είναι 3 μέρες, στην Ισπανία είναι 20. Αυτό τώρα όμως δεν τόχουμε ούτε κι εμείς. Έχει μειωθεί αρκετά ο χρόνος μέσα στον οποίο ένας ιδιώτης μπορεί να οργανώσει την αντίδρασή του.

Οι στόχοι τους

Σε άλλες χώρες, στην Ιταλία ας πούμε, δεν υπάρχει καθόλου ιδιοκτησία. Εκεί έχουμε ένα τεράστιο κίνημα ενοικιαστών. Η Πανιταλική Ομοσπονδία Ενοικιαστών είναι από τα πιο γερά σωματεία της Ευρώπης. Αυτοί παλεύουν τις εξώσεις. Γιατί το λέω αυτό; Ακόμα κι αν κανείς κάνει μια σκέψη, ότι μπορεί να είμαι ιδιοκτήτης ενός σπιτιού, μπορεί να υπάρχει ένα καθεστώς μικτό, δηλ. πληρώνω ένα ενοίκιο σε μια τράπεζα, δεν παίρνω την κυριότητα, αλλά έχω το δικαίωμα 100 ή 50 χρόνια να ζω σ' αυτό το σπίτι. Δε γλυτώνεις, ή θα εκπλειστηριαστείς, ή θα υποστείς έξωση. Γιατί είναι καπιταλισμός, επομένως τη στέγη δεν τη βλέπει σαν ένα αγαθό αλλά σαν εμπόρευμα, που μπορεί να αξιοποιήσει και να ανοίξει ένα νέο κύκλο κερδοφορίας. Σ' αυτή τη στιγμή ακριβώς είμαστε στην Ελλάδα. Τι θέλουν; Θέλουν εταιρίες που θα διαχειριστούν 100δες ακίνητα. φορολογούν τα ενοίκια σε απίστευτο βαθμό, στο 50% είναι πλέον η φορολογία, ώστε να μας αποθαρρύνουν να νοικιάζουμε τα σπίτια μας, τέλος πάντων υπάρχει μια διάθεση από την κυβέρνηση, εκφρασμένη και με νόμους και κανόνες, να τελειώνουμε με την υπόθεση της μικρής και μεσαίας ιδιοκτησίας στα ακίνητα, όπως με τον ίδιο τρόπο πάνε να τελειώσουν και την ιδιοκτησία στην αγροτική γη.

Είμαστε σε ένα κομβικό σημείο. Αν περάσει η αναδιάρθρωση στην πόλη μέσα από τις κατοικίες, και στην επαρχία μέσα από τη γη, εμείς ως λαός είμαστε πραγματικά παροπλισμένοι. Δεν είμαστε μέχρι τώρα τόσο, με τα μέτρα λιτότητας κλπ, όσο θα είμαστε τώρα, μετά από αυτές τις 2 αναδιαρθρώσεις. Τις οποίες αυτοί θα κάνουν, γιατί είναι μέσα στα πλαίσια της αναδιάρθρωσης του 3ου μνημονίου, και της εργαλειοθήκης του ΟΟΣΑ. Όταν συζητούν πως θα υπερβούν την κρίση, λένε θα ανοίξουμε 2 τεράστιους τομείς: Την αγροτική γη που θα αξιοποιήσουμε με τη μονοπώληση των αγροτικών προϊόντων, με τη χρησιμοποίηση της και για άλλες δραστηριότητες όπως ενέργεια (βιομάζα, φωτοβολταϊκά), και όσον αφορά την πόλη, θα δημιουργήσουμε εταιρίες διαχείρισης των ακινήτων, πολλές από αυτές θα είναι των ίδιων των τραπεζών (όλες οι τράπεζες έχουν από μια εταιρεία real estate), Και έτσι θα ανοίξουμε την αγορά. Αντί να επενδύει κάποιος σε ένα ομόλογο, θα μπορεί να επενδύει στα ακίνητα που διαχειρίζεται μια εταιρεία.

Προχθές, βγήκε στη δημοσιότητα μια είδηση από άλλη σκοπιά, ότι στην Αγγλία οι πόρτες των σπιτιών των ανθρώπων που αιτούνται άσυλο είναι βαμμένες κόκκινο. Η εταιρεία, από τα 188 σπίτια που έχει στην κατοχή της, τα 155 τα έχει διαθέσει σε πρόσφυγες. Θυμάστε την εξαγγελία του Τσίπρα, για να μη γίνουν τα Hot spot και οι πόλεις των 50.000 προσφύγων, που έλεγε η ΕΕ; Είπανε ότι θα επιδοτήσουν 20.000 κατοικίες να νοικιαστούν σε πρόσφυγες. Εσείς πιστεύετε ότι θα τις επιδοτήσουν μέσα από μας; Αυτό είναι τεράστιο ποσό. είναι λογικό να θέλει να το διαχειριστούν 2-3 τράπεζες, που έχουν προς εκπλειστηριασμό μερικά σπίτια που δεν πληρώνονται. Δεν ξέρω αν θα είναι 20.000, αλλά 10.000 πρέπει να τάχουνε με τη μία. Όταν τα συζητάνε μεταξύ τους, τα βρίσκουν απολύτως λογικά. Σου λέει θα έχεις εσύ ένα σπίτι, δε θα το πληρώνεις, θα τόχεις αδρανές,  τη στιγμή που εγώ μπορώ να το πάρω, να το αξιοποιήσω και να πάρω τα λεφτά μου, και μου λες όχι; Το αντεπιχείρημα είναι σοβαρό. Γιατί το λέω; Γιατί δε θα κάνουν πίσω. Πρέπει να οργανώσουμε την αντίστασή μας σ' αυτή τη βάση, ότι θα προχωρήσουν. Μην έχουμε αυταπάτη: Αυτός είναι ο τρόπος να υπερβούν την κρίση κατά τη γνώμη τους. Κατά τη γνώμη μας, αυτός είναι ο τρόπος να μας ισοπεδώσουν εντελώς.

Συμπεράσματα

Εμείς είμαστε οι δανεισμένοι, οι νεώτεροι άνθρωποι δεν είναι. Πρώτο συμπέρασμα: Να μη δανειστούν. Δεύτερο: Δεν βάζουμε τα παιδιά μας να υπογράψουν εγγυητές σε ρυθμίσεις δανείων, με τίποτα. Θα πάμε στην τράπεζα, θα συζητήσουμε μαζί τους, αλλά θάχουμε και 2 κανόνες μες στο κεφάλι μας. Δε βάζουμε το παιδί μας να υπογράψει, δε συγκεντρώνουμε οφειλές. Για να δείτε πόσο οργανωμένα και προσχεδιασμένα ήταν όλα: Στην πρώτη φάση μας δανείσανε, 1998-2008. Μετά τι κάνανε; Μαζέματα. Όλα σε ένα έλεγε η Alpha Bank. Και από κει που είχες 3 κάρτες και 2 καταναλωτικά, και τα μαζεύεις όλα αυτά και βάζεις και μια υποθήκη, για να σου κάνει χαμηλότερο το επιτόκιο και τη δόση. Μ' αυτό τον τρόπο αυξήθηκαν οι προσημειώσεις, και έτσι αυξάνεται η ασφάλεια της τράπεζας. Όσοι δεν το έχουν κάνει αυτό, δεν πρέπει να το κάνουν με τίποτα. 

Είναι καλύτερα να χρωστάμε σε 10 τράπεζες από μία. Πρέπει να έχουμε πάρει τα μέτρα μας, ώστε στην τράπεζα που χρωστάμε το δάνειο να μην έχουμε και τις 5.000 Ευρώ που έχουμε στο ταμιευτήριο, ή το λογαριασμό μισθοδοσίας, πρέπει να είναι στην άλλη τράπεζα. Γιατί τι κάνανε; Κάνουν "κυκλικές πωλήσεις". Θέλει τον πελάτη να το έχει με δάνειο, κατάθεση και μισθοδοσία. Να μην μπορείς να του φύγεις από πουθενά. Ξέρετε πόσοι μας έχουν πάρει τηλέφωνο, που δε βρίσκουν ούτε τη σύνταξη στο λογαριασμό να πάνε στο σούπερ μάρκετ; Μετά από μεγάλη αντίδραση, έκαναν το ακατάσχετο μέχρι 1.200 Ευρώ, από κει και πάνω είναι υπό κατάσχεση. Μου είπε ένας επόπτης τράπεζας, ότι δεν ειδοποιούνται καν τα υποκαταστήματα για κατασχέσεις εις χείρας τρίτων. Έχει πχ. η Τράπεζα Πειραιώς μια απαίτηση από μένα, και εγώ έχω μια κατάθεση στην Εθνική, και το μαθαίνει (κανονικά δεν πρέπει να το μάθει, αλλά ας υποθέσουμε ότι το μαθαίνει). Έχει δικαίωμα από την κεντρική ένωση τραπεζών να κάνει την κατάσχεση, χωρίς να ειδοποιηθεί κανείς. Αυτό έχει ξεκινήσει με τις εταιρείες. Και κοιτάξτε αυτό τι θα επιφέρει. Θα μπαίνει ο επιχειρηματίας, δε θα βρίσκει τα λεφτά, θα χτυπάνε οι επιταγές και η μισθοδοσία, θα γίνει κόλαση.  

Όλα αυτά τα λέω για να φύγει και το τελευταίο ίχνος αυταπάτης, γιατί από αυταπάτες πήξαμε, ειδικά τον τελευταίο χρόνο. Ας πάρουμε τα μέτρα μας να προστατεύσουμε την περιουσία μας, και να φτιάξουμε και μια γραμμή απάντησης. Η δική μας απάντηση είναι, ότι η ιδιοκτησία των ακινήτων πρέπει να είναι κατακερματισμένη, γιατί είναι δικαίωμά μας να ζούμε σ΄ένα σπίτι. Και πιστεύω ότι θα αντισταθεί ο κόσμος. Αλλά θα πρέπει να καταλάβει. Να μην το παίρνει σαν ατομική υπόθεση, που θα βρει ένα δικηγόρο, θα πάει στην τράπεζα και θα λύσει το θέμα του. Πρέπει να ξέρει ότι το θέμα του είναι άλλο, ότι η τράπεζα το βλέπει ως ένα εμπόρευμα αδρανές, που ενώ αυτή μπορεί να το αξιοποιήσει καλύτερα, αυτός το έχει εκεί και το πακτώνει. Οι περισσότεροι κατασκευαστές δεν έχουν δικό τους σπίτι. Γιατί σου λένε, τα λεφτά θα τα κινώ. Θα νοικιάζω ένα σπίτι και θα ξανακάνω άλλη πολυκατοικία. Έτσι σκέφτονται και οι τράπεζες. Και αυτό κοντράρει στη δική μας απαίτηση, να έχουμε ένα σπίτι να μένουμε, γιατί το σπίτι είναι ένα βασικό πράγμα για τη ζωή μας.

Η συζήτηση

Ακολούθησαν ερωτήσεις και τοποθετήσεις από το κοινό. Ο καθένας είχε και μια προσωπική περίπτωση να αναφέρει, μια προσωπική αγωνία να μοιραστεί.

Στο σημείο αυτό, θα αναρτήσουμε τις επόμενες μέρες περίληψη των ερωτήσεων, των τοποθετήσεων και των απαντήσεων των εισηγητριών.